"Quà" của sông, hồ

Hồ Trị An với diện tích mặt nước hàng trăm km², là nguồn thủy sản nước ngọt phong phú, dồi dào. Từ nguồn cá thiên nhiên này, nhiều cơ sở tại Đồng Nai đã phát triển chế biến các đặc sản từ cá nước ngọt từ hồ Trị An.

Hồ Trị An với diện tích mặt nước hàng trăm km², là nguồn thủy sản nước ngọt phong phú, dồi dào. Từ nguồn cá thiên nhiên này, nhiều cơ sở tại Đồng Nai đã phát triển chế biến các đặc sản từ cá nước ngọt từ hồ Trị An.

Phơi cá kìm tại ấp Bến Nôm, xã Phú Cường, H.Định Quán

Trong đó, nhiều đặc sản đã nổi tiếng xa gần, đạt sản phẩm OCOP (chương trình Mỗi xã một sản phẩm) của các địa phương như: khô cá kìm, chả cá trôi, chả cá thác lác… tiêu thụ tốt ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Một số món ngon trở thành đặc sản vào các nhà hàng, điểm dừng chân phục vụ du khách; vào được hệ thống các cửa hàng tiện lợi phục vụ người tiêu dùng tại các khu đô thị.

Món ngon “không đụng hàng”

Hồ Trị An không chỉ nổi tiếng với những món đặc sản tôm, cá tươi mà các loại khô cá, chả cá chế biến từ nguồn cá hồ thiên nhiên cũng là những món ngon, độc, lạ khiến khách “ăn là ghiền”.

Món ngon được nhiều người biết tiếng phải kể đến khô cá kìm, nguồn cá rất dồi dào ở hồ Trị An nên được nhiều hộ dân, cơ sở chế biến ven hồ làm khô cung cấp ra thị trường. Tùy từng cơ sở mà món khô này để nguyên con phơi không tẩm ướp hoặc được xẻ đôi tẩm ướp gia vị vừa ăn. 

Ấp Bến Nôm (xã Phú Cường, H.Định Quán) là bến cá đánh bắt và tập trung nhiều hộ, cơ sở làm khô cá kìm và các loại khô khác từ nguồn cá đánh bắt, nuôi trồng trên hồ Trị An. Đây là nghề truyền thống đã tồn tại hàng chục năm qua tại địa phương. Trong đó, khô cá kìm là đặc sản độc đáo, góp phần làm nên dấu ấn riêng của làng nghề này. Hiện chỉ riêng Tổ hợp tác Khô cá kìm Sông Nước đã có 15 hộ, cơ sở chế biến tham gia. Khô cá kìm hồ Trị An đã có tiếng lâu năm trên thị trường.

Bà Nguyễn Thị Bích Vân, chủ Cơ sở Chế biến khô cá kìm tại ấp Bến Nôm, xã Phú Cường chia sẻ: “Tôi mở quán ăn ở bến Nôm này phục vụ khách ở khắp nơi về thưởng thức các món ngon từ nguồn cá tươi của hồ Trị An. Tôi cũng có hơn chục năm gắn bó với nghề làm khô cá kìm. Tôi sinh sống bằng nghề này nên chăm chút từng chi tiết để làm ra món khô khách ăn một lần là nhớ mãi”.

Theo bà Vân, để làm được con khô ngon, phải lấy nguồn cá tươi vừa đánh từ sông lên đem đi sơ chế ngay, sau đó ướp gia vị và bỏ vào ngăn mát tủ lạnh qua 1 đêm để con cá thấm gia vị. Con cá sau khi xẻ đổi, ướp thấm gia vị được trải mỏng ra trên tấm lưới phơi qua 1 ngày nắng đẹp sẽ đạt độ thơm, ngon nhất. Vì là khô 1 nắng nên khi ra thành phẩm được bảo quản trong tủ đông để luôn giữ được độ tươi ngon nhất. Cách chế biến món ngon này để thưởng thức cũng rất đơn giản, chỉ cần chiên lên ăn ngay hoặc trộn gỏi đều “bắt mồi”.

Ngoài các món khô, nguồn cá tươi từ hồ Trị An còn được dùng chế biến thành món chả cá thơm ngon. Cơ sở Chế biến giò chả Thu Bình (H.Long Thành) có 2 sản phẩm chả cá đạt sao OCOP đều là đặc sản chế biến từ nguồn cá thiên nhiên trên hồ Trị An là chả cá trôi và chả cá thác lác.

Bà Bùi Thu Bình, chủ Cơ sở Chế biến giò chả Thu Bình chia sẻ: “Cá trôi và cá thác lác là 2 nguồn cá tự nhiên dồi dào từ hồ Trị An, hồ Mới (H.Long Thành). Tôi thành lập cơ sở chế biến chả cá vì muốn làm ra những món đặc sản ngon từ nguồn nguyên liệu rất dồi dào tại địa phương. Chả cá thác lác, chả cá trôi đều có nguyên liệu chế biến từ nguồn cá nước ngọt ngoài thiên nhiên nên là loại thực phẩm rất lành và tốt cho sức khỏe người sử dụng. Tôi đăng ký chất lượng sản phẩm là không pha trộn, không chất bảo quản, chả cá được chế biến hoàn toàn từ cá thiên nhiên và gia vị”.

Chia sẻ bí quyết để làm nên món chả cá trôi ngon, bà Thu Bình cho hay, cá làm chả là loại cá lớn với trọng lượng từ 2-3kg trở lên, đặc biệt phải luôn đảm bảo là cá tươi ngon. Cá được làm sạch, đưa vào máy ép để lọc xương, lọc da chỉ lấy phần nạc cá. Dân gian có câu “Đầu cá trôi, môi cá mè” vì thịt cá trôi rất lành và ngọt thịt. Món cá này thường được dùng làm thực phẩm chế biến trong bữa cơm hằng ngày nhưng món chả cá trôi thì không phổ biến bằng chả cá thác lác. Thịt cá thác lác có độ dai sẵn nên chế biến dễ dàng hơn, chỉ cần quết đủ thời gian là chả cá làm ra có độ dai đạt chuẩn. Trong khi đó, thịt cá trôi bở hơn nên kỹ thuật quết, xay, nhào thịt cá cũng đòi hỏi sự kỳ công, tỉ mỉ hơn. Cách ướp cá, xử lý mùi tanh của cá cũng rất quan trọng để thực khách vẫn cảm nhận được độ ngọt, độ thơm của cá thiên nhiên. Nhiều khách nước ngoài dùng thử cũng phải khen về độ thơm, ngon của món đặc sản này.

Để đặc sản đi xa hơn

Để cá ngon hồ Trị An không chỉ có tiếng thơm tại quê nhà, các cơ sở chế biến không chỉ chăm chút về chất lượng mà còn đầu tư về bao bì, nhãn hàng, đạt chứng nhận OCOP để được người tiêu dùng trong cả nước nhận diện rộng rãi hơn và có chỗ đứng trên thị trường.

Bà Bùi Thu Bình giới thiệu món chả cá thác lác, chả cá trôi tại Chương trình quảng bá, bán sản phẩm OCOP tỉnh Đồng Nai tại Trung tâm MM Mega Market Biên Hòa

Bà Bùi Thu Bình cho biết thêm, để sản phẩm chả cá thác lác, chả cá trôi đạt sao OCOP cấp tỉnh, cơ sở đã đầu tư bài bản từ xưởng chế biến, kho đông lạnh với đầy đủ máy móc, thiết bị cho quy trình chế biến, bảo quản sản phẩm đạt chuẩn an toàn nhất. “Xu hướng của người tiêu dùng ngày nay là chuộng những thức ăn chế biến nhanh gọn nhưng phải đảm bảo vệ dinh dưỡng và an toàn. Tôi muốn xây dựng được một thương hiệu uy tín cho đặc sản ngon của địa phương” - bà Bình tâm sự.

Theo đó, Cơ sở Chế biến giò chả Thu Bình rất tích cực tham gia những chương trình xúc tiến thương mại, chương trình ẩm thực trong và ngoài tỉnh để quảng bá món ngon quê nhà. Ngoài ra, từ năm 2020, khi sản phẩm vừa ra thị trường, cơ sở đã tích cực chào hàng vào các hệ thống nhà hàng, điểm dừng chân phục vụ du khách. Hiện sản phẩm của cơ sở tiêu thụ rất tốt tại các chuỗi nhà hàng, trạm dừng chân phục vụ du khách, trong đó sản phẩm của cơ sở tiêu thụ rất tốt tại thành phố du lịch Đà Lạt. Hiện sản phẩm của cơ sở đang bán trong hệ thống cửa hàng Bách hóa Xanh tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Cơ sở cũng đang nỗ lực để đưa sản phẩm vào hệ thống các siêu thị, cửa hàng tiện lợi uy tín trong và ngoài tỉnh.

Cùng khát vọng xây dựng thương hiệu riêng cho món ngon vùng sông nước, ông Nguyễn Thanh Hoàng, Tổ trưởng Tổ hợp tác Khô cá kìm Sông Nước (xã Phú Cường, H.Định Quán) vui vẻ thông báo, hiện món đặc sản khô cá kìm đã được công nhận là sản phẩm OCOP của tỉnh Đồng Nai. Tổ hợp tác đã thu hút được nhiều thành viên là các cơ sở, hộ chế biến khô cá kìm tại địa phương tham gia.

Theo ông Hoàng: “Xây dựng được chuỗi liên kết, chúng tôi sẽ chuẩn hóa quy trình sản xuất để không chỉ kiểm soát về chất lượng mà sản phẩm còn được đầu tư bài bản hơn từ khâu đóng gói đến làm nhãn hàng, có xuất xứ nguồn gốc để người tiêu dùng an tâm lựa chọn”.

Bình Nguyên