Mai một nghề đan gùi

Nghề đan gùi và các vật dụng gia đình như rổ, rá… từ cây tre, cây lồ ô là nghề thủ công truyền thống của đồng bào dân tộc Chơro ở ấp Bầu Sình, xã Suối Cao, huyện Xuân Lộc.

Nghề đan gùi và các vật dụng gia đình như rổ, rá… từ cây tre, cây lồ ô là nghề thủ công truyền thống của đồng bào dân tộc Chơro ở ấp Bầu Sình, xã Suối Cao, huyện Xuân Lộc.

Thế nhưng, trong tổng số 107 hộ dân tộc Chơro với hơn 300 nhân khẩu của xã Suối Cao hiện chỉ còn mình ông Thổ Thành (88 tuổi)  gắn bó với nghề này.

* Nghề khó nhọc

Những người lớn tuổi trong cộng đồng dân tộc Chơro ở ấp Bầu Sình, xã Suối Cao cho hay từ xa xưa, chiếc gùi là một dụng cụ đặc trưng của đồng bào các dân tộc miền núi. Nông sản thu hoạch trên nương rẫy, hàng hóa mua từ chợ về đều được bà con cho vào gùi để mang trên lưng. Ngày nay đời sống đồng bào được nâng cao, nhiều phương tiện chuyên chở ra đời đã thay thế công dụng của chiếc gùi.

Nghệ nhân Thổ Thành đang đan gùi.

Theo nghệ nhân Thổ Thành, để tạo nên một chiếc gùi phải mất rất nhiều công đoạn. Đầu tiên là vào rừng chọn những cây tre, cây lồ ô có độ dẻo phù hợp. Việc chọn nguyên liệu này rất cần kinh nghiệm vì nếu nguyên liệu không tốt, gùi làm ra sẽ nhanh hư. Cây tre, cây lồ ô sau khi chặt đem về phơi khô, sau đó chẻ nhỏ thành sợi và được tiếp tục vót mỏng. Phần đế gùi được làm từ loại cây dây leo già có độ dẻo cao để chịu được sức nặng của đồ vật. Phần dây đeo được sử dụng bằng nguyên liệu tổng hợp. Sau khi đan xong, gùi tiếp tục được hun khói để tạo màu sắc và độ bóng, độ bền.

Nghe kể thì có vẻ đơn giản, nhưng khi được chứng kiến nghệ nhân Thổ Thành dùng đôi tay trần đan chéo những sợi tre, lồ ô mỏng vào nhau thành từng mảng mới mới thấy hết sự vất vả và kỳ công của nghề này. Cũng theo nghệ nhân Thổ Thành, để hoàn thành một chiếc gùi ông phải mất 3 ngày, còn nếu làm cả ngày lẫn đêm thì 1 tuần ông mới xong được 3 cái.

* Lo mất nghề

Công việc vất vả, khó nhọc và tốn nhiều thời gian là vậy nhưng mỗi chiếc gùi nghệ nhân Thổ Thành chỉ được trả 150 ngàn đồng cho 3 ngày lao động.

Thu nhập thấp là một trong những nguyên nhân khiến không còn mấy người gắn bó với nghề này. Ông Điểu Rô, người có uy tín trong cộng đồng dân tộc Chơro tại ấp Bầu Sình, cho biết: “Đây là nghề truyền thống của tổ tiên nhưng do sản phẩm làm ra tiêu thụ chậm, tiền công thu được lại ít ỏi nên lớp trẻ và ngay cả những người ở độ tuổi trung niên ít ai chịu học, chịu làm gùi. Duy chỉ có ông Thổ Thành là vẫn cố đeo bám và duy trì với nghề này, nhưng không phải chỉ vì kiếm tiền mà vì ông Thổ Thành lo sợ nếu không làm thì sẽ mất nghề truyền thống”. 

Sông Thao