Đồng Nai thương nhớ đất Thăng Long

Hà Nội - Đồng Nai cách xa nhau đến hàng ngàn cây số, vậy mà cũng gần gũi vô cùng.
Trước khi Huỳnh Văn Nghệ thay mặt cho chiến sĩ, đồng bào Đồng Nai gửi ra thủ đô Hà Nội lời minh định sắt son: "Trời Nam thương nhớ đất Thăng Long" với: "Kinh đô nhớ lại... ôi đất Bắc"...

Hà Nội - Đồng Nai cách xa nhau đến hàng ngàn cây số, vậy mà cũng gần gũi vô cùng.

Trước khi Huỳnh Văn Nghệ thay mặt cho chiến sĩ, đồng bào Đồng Nai gửi ra thủ đô Hà Nội lời minh định sắt son: "Trời Nam thương nhớ đất Thăng Long" với: "Kinh đô nhớ lại... ôi đất Bắc". Hoặc:

"Vẫn nghe tiếng hát thời Quan họ

Xen nhịp từng câu vọng cổ buồn

Vẫn thương vẫn nhớ mùa vải đỏ

Mỗi lần man mác hương sầu riêng...

Thì vùng biên trấn này đã khẳng định cùng đồng bào trong cả nước là dù: "Rồng chầu ngoài Huế, ngựa vẫn... tế ở Đồng Nai", để nói lên khát vọng đánh ngoại xâm, giành độc lập cho dân tộc. Và cũng vì thế mà khi giặc Pháp tái xâm chiếm nước ta, từ thủ đô Hà Nội, Bác Hồ đã gửi vào chiến trường Đồng Nai đoàn quân Nam tiến với người chỉ huy lỗi lạc Nam Long. Đặc biệt cũng chính Bác Hồ cử tướng Nguyễn Bình - nhân vật huyền thoại đã làm nên Chiến khu Đông Triều lịch sử, tiếp tục vào Đồng Nai lập Chiến khu Đ, thống nhất lực lượng vũ trang...

Hồ Hoàn Kiếm trong đêm thu Hà Nội.

Trước đó, để lên án thực dân Pháp, Bác Hồ đã không quên đem việc xây đài kỷ niệm những người chết thay cho quân Pháp đặt trước sân bay Biên Hòa ra làm bằng chứng. Và rồi khi đã là Chủ tịch nước, Bác Hồ vẫn nhớ đến vùng đất còn nhiều gian khó, bằng cách cho trồng những cây bưởi Biên Hòa bên cạnh cây vú sữa miền Nam trong khu vườn Phủ Chủ tịch ở giữa lòng thủ đô Hà Nội để tự tay Bác chăm sóc mỗi ngày. Từ nơi này, Người vẫn luôn dõi mắt và kịp thời làm những vần thơ đầy khí thế để cổ vũ, ngợi khen đoàn pháo binh Biên Hòa vừa lập nên chiến thắng vang dội vào sân bay Biên Hòa.

Do vậy, trong lòng cán bộ, chiến sĩ và đồng bào Đồng Nai, Bác Hồ là biểu tượng thiêng liêng, là hình ảnh vị cha già dân tộc. Với nhiều người Đồng Nai khi nói về Bác Hồ còn mặc nhiên xem như là nói về miền Bắc, nói về Hà Nội với niềm tin yêu và hy vọng. Thế nên, trong hoàn cảnh bị kìm kẹp nghiệt ngã, trên chiến trường vô cùng ác liệt bởi ngoài quân viễn chinh Mỹ, Đồng Nai còn có đủ mặt các loại quân chư hầu với vũ khí trang bị hiện đại. Do đó, đêm giao thừa được nghe Bác đọc thơ, chúc Tết là niềm hạnh phúc, là nguồn động viên vô cùng to lớn và quý báu. Và cũng vì thế mà chiều ngày 3-9-1969 khi nghe tin Bác mất do Đài tiếng nói Việt Nam phát từ Hà Nội loan báo, nhiều cán bộ, chiến sĩ Đồng Nai òa khóc. Ngay sau đó, khắp các căn cứ cách mạng từ suối Cả, suối Quýt, suối Đá Vàng, khu Lòng Chảo - Long Thành, rừng Sác, Chiến khu Đ, rừng Lá... đồng loạt tổ chức lễ truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhiều xã ở Nhơn Trạch - Long Thành, người dân còn có sáng kiến để tang Bác Hồ bằng những hình thức khác nhau. Có nơi, bọn cảnh sát ngụy phát hiện ra được, đã lờ đi. Đáng nói là sau đó, mấy vị bô lão ở xã Phú Hội còn làm ra mấy tấm hoành phi ca ngợi công đức Bác Hồ ngang nhiên treo trong đình sát bên đồn giặc. Liền sau đó, hưởng ứng phong trào thi đua "Học tập và làm theo Di chúc của Hồ Chủ tịch", cán bộ, chiến sĩ và đồng bào Đồng Nai đã biến đau thương thành sức mạnh hình thành hàng loạt Đội Trinh sát vũ trang táo bạo, bất ngờ đột nhập vào khu vực nội đô giáng vào bọn tay sai ác ôn những đòn sấm sét. Chính đợt thi đua đặc biệt này đã xuất hiện nhiều gương mặt mưu trí, dũng cảm diệt thù như: Lương Thọ, Hường (bí số H5), Gái (H6), Xuân, Ngọc..., đặc biệt là Hồ Thị Hương.

Từ chiến trường Đồng Nai vẫn còn rền vang bom đạn, vào cuối năm 1973, đồng bào, cán bộ vùng Hố Nai, Kiệm Tân (nơi trước đó là những pháo đài chống Cộng - lãnh địa bất khả xâm nhập của dân Thiên chúa giáo di cư) đã tuyển chọn và tập kết chở vào Chiến khu Đ mấy chục cây kiểng quý để gửi ra Hà Nội góp phần trang trí lăng Bác Hồ. Cùng lúc bà con Hoa Nùng ở Bàu Hàm gửi ra Hà Nội mấy trăm kg đậu xanh đặc sản vùng đất này để đồng bào thủ đô... "ăn Tết Quý Sửu".

Hồ Chủ tịch chăm sóc cây vú sữa do đồng bào miền Nam tặng Người.

Cốm làng Vòng thơm thảo giữa thủ đô.

Mãi gần 10 năm sau đó, tôi mới có dịp được đặt chân lần đầu ra Hà Nội. Mọi điều trước đó được đọc, nghe và biết về Hà Nội đã làm cho hồn tôi ngập tràn niềm xúc cảm. Và việc trước nhất mà tôi cùng những đồng nghiệp lần đầu ra thủ đô là hối hả vào thăm Lăng Bác Hồ, thăm nhà sàn nơi Bác làm việc, thăm Bảo tàng lịch sử Hồ Chí Minh... Tận mắt nhìn thấy những di vật người để lại, chiêm nghiệm về những hình ảnh sinh hoạt, đời thường của một vị lãnh tụ kiệt xuất, một nhà văn hóa tầm cỡ của nhân loại mà hết sức bình dị lại gần gũi, thân thương... đã làm cho tôi tự nhủ trong lòng là những lần sau ra Hà Nội thể nào cũng phải tìm đến những nơi mà Người đã từng sống, làm việc và ghi dấu chân... Do đó, tôi lần lượt ra Nghệ An đến viếng làng Kim Liên, Hoàng Trù, lên thăm mộ cụ bà Hoàng Thị Loan; về Đồng Tháp viếng mộ cụ Nguyễn Sinh Sắc; ra Phan Thiết thăm Trường Dục Thanh... Ấn tượng đậm đà khó quên nhất là đứng bên lán Nà Lừa ở ATK Tuyên Quang, lán Tỉn Keo ở Định Hóa hoặc thăm hang Pác Pó ở Cao Bằng. Đứng ở Bến Nhà Rồng nhớ đến chuyện người thanh niên Nguyễn Ái Quốc tìm đường cứu nước cũng là hình ảnh khắc ghi vào tâm khảm một người hay đi như tôi. Sang Quảng Tây (Trung Quốc) tôi lang thang vào thành cổ Đông Hưng để mong tìm ra bóng dáng... người nữ bí thư chi bộ mà Bác từng nhắc với sự trân trọng. Đến Udon Thani - thành phố vùng Đông Bắc Thái Lan, tôi không nén nổi sự xúc động bồi hồi vì biết đây là nơi Bác Hồ từng ngày ngày gánh nặng, lội bộ khi làm công tác vận động Việt kiều.

Cầu Thê Húc

Phải thú thật là từ những hình ảnh được nhìn thấy về Bác Hồ ở thủ đô Hà Nội, tôi được dẫn dắt đến những nơi chốn mà Bác Hồ đã qua, đã để lại kỷ niệm. Nhờ đó tôi đã lặn lội được khá nhiều nơi trong nước cũng như trong khu vực. Nhưng thực tình, đến các thủ đô như: Bangkok, Vientiane hay Bắc Kinh... dù thân thiện, hiếu khách với "nụ cười du lịch" luôn tươi nở trên môi người dân bản xứ, tôi vẫn thấy mình là người xa lạ. Hầu như phần lớn tuổi thanh xuân tôi gắn với Biên Hòa - thị xã nằm bên dòng sông Đồng Nai và Sài Gòn (TP.Hồ Chí Minh). Đây là hai nơi mà tôi có rất nhiều kỷ niệm với từng góc phố, hàng cây, bài hát, khuôn mặt bạn bè... Còn Hà Nội tôi chỉ mới... quen sau này và ra đây chỉ độ mươi lần. Thế mà không hiểu sao Hà Nội lại thân quen, gần gũi với tôi vô cùng. Trong tôi hình như luôn có nỗi nhớ về Hà Nội. Dường như tôi đã bị mê hoặc bởi mùi hương hoa sữa nồng nàn trong những đêm mùa đông lang thang trên phố phường Hà Nội; ngẩn ngơ dưới những cội sấu già xanh um, rắc lá lả tả vào đầu đông và trải thảm mặt đường bằng loại hoa trắng nhỏ li ti giữa mùa xuân. Tôi cũng từng mê mẩn nhìn dòng người đạp xe chở lặc lè phía sau chậu đào thế, những giỏ cúc vàng tươi mịt mù sương buổi sáng cuối năm trên đường từ Quảng Bá, Nhật Tân, Nghi Tàm... vào nội thành Hà Nội - những cảnh đẹp nhìn như trong mơ. Hà Nội còn nhắc nhớ trong tôi những buổi tối lạnh giá cùng bạn bè ngồi bên tô ốc nóng bốc khói thơm lừng mùi chanh, sả ở phố Nhà Chung, ngõ Gầm Cầu phủ Tây Hồ... những bữa trưa ngán cơm thèm món đậu bún mắm bày bán góc vỉa hè. Đọc Nguyễn Tuân, Thạch Lam, Vũ Bằng... tôi đâm mê phở Hà Nội. Và vào những sáng tương đối rảnh rỗi, tôi tà tà đi bộ từ đường Lý Thái Tổ - nơi có mấy quán cà phê kiểu châu Âu dài qua phố Tràng Thi, tiếp tục vượt hết dãy phố cổ để đến tận cửa Đông, đứng xếp hàng với tiền cầm sẵn trên tay chờ... ăn phở Bát Đàn.

Hà Nội với tôi có nhiều điều rất lớn, rất thiêng liêng, nhưng trong đó cũng đong đầy vô vàn kỷ niệm nhỏ nhoi, vụn vặt và hơi riêng tư như thế, vậy mà tôi vẫn cứ nhớ hoài và lâu lâu không ra Hà Nội lại thấy... nhớ ơi là nhớ!

Bùi Thuận