Nhọc nhằn xuất khẩu trái cây

Thời gian qua, rất nhiều đoàn DN nước ngoài từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Dubai... đến Đồng Nai đặt vấn đề hợp tác xuất khẩu xoài, thanh long... nhưng thực tế vẫn dừng lại ở việc khảo sát...

Hiện thanh long ruột đỏ bán tại vườn chỉ còn 3-4 ngàn đồng/kg. Đây là loại trái cây đặc sản Đồng Nai phát triển khá nhanh về diện tích trong vài năm trở lại đây vì có tiềm năng xuất khẩu lớn, do các thị trường khó tính, như: Mỹ, Nhật Bản... đã mở cửa cho mặt hàng này. Nhật Bản cũng đã cấp phép cho trái xoài của Đồng Nai, nhưng thực tế hiện nay vẫn chưa có đơn hàng xuất khẩu nào cho 2 loại trái cây này.

Quy trình sơ chế, đóng gói chuối xuất khẩu bằng phương pháp thủ công tại một cơ sở chế biến ở huyện Trảng Bom.

Theo các doanh nghiệp (DN)xuất khẩu trái cây, để đáp ứng thị trường xuất khẩu cần đầu tư mạnh cho khâu bảo quản, sơ chế, chế biến. Và DN đang rất cần hỗ trợ về vốn ưu đãi để đầu tư.

* Mới dừng lại ở khâu khảo sát

Thời gian qua, rất nhiều đoàn DN nước ngoài từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Dubai... đến Đồng Nai đặt vấn đề hợp tác xuất khẩu xoài, thanh long... nhưng thực tế vẫn dừng lại ở việc khảo sát. Với lợi thế về diện tích, ứng dụng quy trình sản xuất an toàn, Hợp tác xã xoài Suối Lớn (huyện Xuân Lộc) là địa chỉ được nhiều DN từ các nước tìm về đặt vấn đề hợp tác xuất khẩu cho trái xoài. Mỗi năm, đơn vị này đón hàng chục DN về tham quan, bàn việc hợp tác nhưng đến nay vẫn chưa có hợp đồng xuất khẩu nào được ký kết. Ông Nguyễn Thế Bảo, Giám đốc Hợp tác xã xoài Suối Lớn, cho biết: “Nhiều DN đánh giá cao chất lượng xoài Đồng Nai và đặt vấn đề xuất khẩu với sản lượng lớn. Tuy nhiên, hiện nay hợp tác xã vẫn đang trong giai đoạn tìm đối tác xuất khẩu. Một trong những yêu cầu quan trọng hiện nay là đơn vị phải đầu tư được dây chuyền công nghệ hiện đại trong khâu bảo quản để đáp ứng được yêu cầu làm hàng xuất khẩu”.

Theo phản ánh của các DN trong lĩnh vực xuất khẩu trái cây, một số DN các nước thì đưa ra yêu cầu cần nhập khẩu các giống xoài Việt Nam không có. Mặt khác, trái cây Việt Nam vẫn yếu thế trong cạnh tranh về giá với các nước lân cận, như: Thái Lan, Philippines... Trong đó, chi phí vận tải bằng đường hàng không quá cao cũng là một trong những nguyên nhân chính. Cụ thể, Thái Lan có chương trình trọng điểm quốc gia về xuất khẩu trái cây, DN xuất khẩu được hỗ trợ 50% cước phí vận chuyển bằng đường hàng không. Điều này tạo ra lợi thế rất lớn cho DN Thái cạnh tranh trong thị trường xuất khẩu.

Ông Nguyễn Hữu Hiểu, Phó tổng giám đốc Tổng công ty công nghiệp thực phẩm Đồng Nai, so sánh: “Vừa qua có đoàn DN từ Dubai về làm việc với chúng tôi đặt vấn đề xuất khẩu xoài, thanh long và nhiều loại rau, quả khác. Tuy nhiên, khi họ báo giá thì chỉ hơn 40 ngàn đồng/kg xoài, trong khi phí vận chuyển máy bay đã là 2,5 USD/kg. Cước vận tải quá cao đang là rào cản rất lớn cho việc mở rộng thị trường xuất khẩu trái cây của DN”. 

* Bảo quản, chế biến chưa tốt

Tham quan thực tế quy trình sơ chế, đóng gói sản phẩm chuối của một DN xuất khẩu chuối được tổ chức ngay tại vườn của nông dân tại huyện Thống Nhất, mới thấy được sự thiếu đầu tư cho khâu này. Mọi khâu đều làm bằng thủ công, từ khâu tách nải, diệt khuẩn, rút chân không đến đóng gói. Các công đoạn này cũng được DN giao khoán hoàn toàn cho thương lái. Khâu bảo quản, sơ chế còn quá lạc hậu, thiếu quy trình chặt chẽ gây rủi ro rất lớn về chất lượng sản phẩm. Nông dân vẫn là người chịu thiệt thòi nhất về sự hao hụt do khâu sơ chế, bảo quản còn thô sơ, lạc hậu.

Ông Ngô Tuấn Lộc, nông dân trồng chuối tại huyện Trảng Bom, cho hay dù có DN đặt vấn đề bao tiêu sản phẩm xuất khẩu cho cây chuối, nhưng nhiều nông dân không mặn mà tham gia vì DN đưa ra các yêu cầu khắt khe từ quy trình sản xuất đến thu hoạch. Cụ thể, cả buồng chuối DN chỉ chọn được vài nải ở giữa để đóng hàng xuất khẩu, còn lại thương lái thu mua với giá hàng dạt. Mọi khâu thu hoạch đều bằng thủ công, tỷ lệ hao hụt cao đều do nông dân gánh.

Bà Lê Thị Liễu, Phó giám đốc Công ty Lê Hải Bình (xã Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu), chia sẻ: “Tôi có gần 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thu mua, kinh doanh trái cây. 2 năm trở lại đây, tôi thấy xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc qua đường tiểu ngạch quá rủi ro nên chuyển sang tìm cơ hội xuất khẩu sang nhiều thị trường khác và đầu tư vào chế biến”. Tuy nhiên, để đầu tư được dây chuyền bảo quản, chế biến với công nghệ hiện đại đáp ứng tiêu chuẩn thị trường xuất khẩu cần số vốn không nhỏ. DN rất mong được Nhà nước hỗ trợ tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi để đầu tư.

Bình Nguyên