Thay đổi chính mình

Thế giới hiện đang thay đổi rất nhanh, đây là điều ai cũng hiểu. Trí tuệ nhân tạo cùng những thành tựu khác của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã len lỏi vào nhiều khía cạnh của đời sống, không loại trừ sản xuất. Và nông nghiệp dĩ nhiên cũng không ngoại lệ. 

Thế giới hiện đang thay đổi rất nhanh, đây là điều ai cũng hiểu. Trí tuệ nhân tạo cùng những thành tựu khác của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã len lỏi vào nhiều khía cạnh của đời sống, không loại trừ sản xuất. Và nông nghiệp dĩ nhiên cũng không ngoại lệ.

Nông dân hiện đại đã không mấy ai canh tác theo kiểu “hên xui may rủi”, lệ thuộc vào thời tiết như trước. Tại các nước phát triển, nền nông nghiệp theo kiểu sản xuất hàng hóa đã hình thành từ lâu và phát triển rất mạnh mẽ, xuất khẩu đi khắp thế giới. Nông dân sử dụng trực thăng để phun thuốc bảo vệ thực vật, ứng dụng những thành tựu mới nhất của khoa học công nghệ để theo dõi vật nuôi và cây trồng, kiểm soát nguồn gốc và sự biến đổi, thoái hóa gen trong nhiều đời khác nhau...

Tất cả những thành tựu đó đã đưa nông nghiệp thế giới tiến nhanh và tiến rất xa, và nông sản từ đó đã đi khắp nơi, cạnh tranh trực tiếp trên quầy hàng của những nông dân ở các nước ít phát triển hơn về cả giá và chất lượng. Trước đây, khi các hàng rào thuế quan còn khắt khe, nông dân ở những nước ít phát triển bán được hàng nhiều hơn và dễ hơn do nông sản ngoại sau khi chịu thuế thì thường đắt đỏ hơn nông sản nuôi trồng trong nước. Song chừng 10 năm nay, các hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương được ký kết gần như đã hoàn toàn vô hiệu hóa các hàng rào thuế, đưa giá nông sản ngoại về bằng hoặc thậm chí rẻ hơn nông sản nội, nông dân bị đặt vào thế cạnh tranh gay gắt và có nguy cơ “thua trận” ngay trên sân nhà nếu không kịp đổi thay và thích ứng.

Để ứng phó với điều này, Việt Nam cũng đã tập trung ban hành nhiều chính sách dài hạn lẫn ngắn hạn, ưu đãi và tập trung nguồn lực lớn cho nông nghiệp, nông thôn. Tuy nhiên, rõ ràng đây chỉ là những sự hỗ trợ bên ngoài. Để tồn tại và phát triển bền vững, nguồn lực nội tại mới là quan trọng nhất: tư duy đổi mới. Nhìn vào thực tế hiện nay, sản xuất lớn và hiện đại mặc dù đã phát triển ở một số vùng, không ít doanh nghiệp và nông dân đã có những thành tựu lớn. Tuy nhiên, điều này chưa phổ biến lắm, nông dân nhìn chung vẫn đang loay hoay với câu chuyện sản xuất, bán hàng và thị trường tiêu thụ vẫn lệ thuộc vào vài nơi “dễ tính”. Ứng dụng công nghệ cao chưa phổ biến, năng suất chung còn kém và chưa thể so sánh với các quốc gia có nền nông nghiệp phát triển, trong khi đó, nông sản nước ta đã phải cạnh tranh trực tiếp với những loại nông sản ngoại ngay trên những sạp chợ, kệ hàng ở những vùng xa xôi nhất.

Câu chuyện thay đổi tư duy sản xuất chắc chắn không phải là chuyện một sớm, một chiều. Tuy nhiên, càng nhìn nhận sớm trách nhiệm của chính mình trong dòng chảy hội nhập đang mỗi lúc một nhanh hơn, nông dân càng có nhiều cơ hội cạnh tranh, tồn tại và phát triển.

Vi Lâm