Hậu EURO 2016: Dưới góc nhìn chuyên môn

Với nhiều người xem EURO 2016 vừa qua khá nhạt, bởi không nhiều bàn thắng và tư tưởng thận trọng, phòng ngự là lối chơi chủ đạo của nhiều đội. Nhưng không phải vô cớ, giới chuyên môn, từ những HLV "lão làng", như: Lê Thụy Hải, Trần Bình Sự đến Phan Thanh Hùng, Lê Huỳnh Đức, Đoàn Minh Xương...đều cố gắng tranh thủ xem tối đa các trận đấu có thể.

Với nhiều người xem EURO 2016 vừa qua khá nhạt, bởi không nhiều bàn thắng và tư tưởng thận trọng, phòng ngự là lối chơi chủ đạo của nhiều đội. Nhưng không phải vô cớ, giới chuyên môn, từ những HLV “lão làng”, như: Lê Thụy Hải, Trần Bình Sự đến Phan Thanh Hùng, Lê Huỳnh Đức, Đoàn Minh Xương...đều cố gắng tranh thủ xem tối đa các trận đấu có thể. Cũng như World Cup, EURO là nơi hội tụ đỉnh cao những cải biến, nâng tầm của bóng đá hiện đại, nghệ thuật cầm quân. Ở góc độ ấy, EURO 2016 mang lại rất nhiều thu hoạch bổ ích cho các HLV và cầu thủ Việt Nam.

* Sơ đồ chiến thuật

EURO 2016 không có nhiều cách tân về sơ đồ chiến thuật, nhưng mô hình 4-1-4-1 tưởng như rất cân đối với một máy quét phía trước hàng phòng ngự và một trung phong cắm, không còn đội nào áp dụng. Phổ biến nhất là 4-2-3-1 của Đức, Pháp, Croatia; 4-3-3 của Anh, Tây Ban Nha; 4-4-2 cổ điển của Bồ Đào Nha. Nhưng đặc sắc nhất là 3-5-2 của Italia và hiện tượng Xứ Wales.

Sơ đồ 3 trung vệ không mới, HLV Miura cũng từng áp dụng với bóng đá Việt Nam, nhưng tại Pháp HLV Conte đã nâng nó lên hàng nghệ thuật phục vụ cho lối chơi toàn đội phòng ngự phản công, trong bối cảnh Italia không có những cá nhân xuất sắc. Mấu chốt trong chiến thuật này là: chuyên môn hóa phòng ngự khu vực, kỷ luật cự ly đội hình và tốc độ cực nhanh khi chuyển từ phòng ngự sang tấn công. Ngoài bộ 3 trung vệ ăn ý, nhịp nhàng trong di chuyển (lên xuống hoặc phải trái), 3 vị trí chiến thuật đặc biệt quan trọng của Italia là tiền vệ mỏ neo và 2 hậu vệ cánh (Italia đảm bảo luôn có ít nhất 6 nhân sự trong khâu phòng ngự). Chơi thấp nhất trên hàng tiền vệ, De Rossi vừa làm nhiệm vụ đánh chặn, thu hồi, là trung vệ thứ 4 khi đội nhà bị tấn công, vừa có khả năng phát động tấn công từ sâu bên trong phòng tuyến nhà. Với Candreva (sau đó là Florenzi) và Sciglio, người ta không biết phải gọi là hậu vệ, tiền vệ hay tiền đạo cánh. Trong sơ đồ đội hình họ thậm chí còn đứng cao hơn cả 2 tiền vệ biên đích thực là Paralo, Giacherini và thường xuyên xuất hiện ở tận cột cờ góc của đối phương.

Không chỉ Italia, tại EURO 2016 tất cả các đội đều khai thác, phát huy tối đa vai trò của 2 hậu vệ biên. Không còn đơn thuần làm nhiệm vụ phòng ngự, trấn giữ 2 cánh mà họ là những cầu thủ hầu như có cường độ hoạt động lớn nhất khi liên tục lên, về, quán xuyến cả chiều dọc sân. Trong khi đó, 2 tiền vệ cánh lại có xu hướng bó vào trung lộ, thậm chí sẵn sàng xâm nhập vùng cấm, làm nhiệm vụ ghi bàn như một tiền đạo.

* Trở lại với 2 tiền đạo

Tây Ban Nha từng lên ngôi với sáng tạo sơ đồ không tiền đạo (4-6-0) hay tiền đạo “ảo”, nhưng tại EURO này xuất hiện trở lại bộ đôi tiền đạo và những “số 9” đích thực, điển hình là 2 đội vào chung kết Pháp, Bồ Đào Nha, trong khi Đức phải trả giá vì không có một trung phong đúng nghĩa sau khi Gomez chấn thương. Tuy nhiên, không còn là kiểu cặp tiền đạo cổ điển chơi song song gần nhau, mà thường 1 cao, 1 thấp (Giroud, Griezmann của Pháp); hoặc thay nhau 1 cắm, 1 dạt biên (Ronaldo và Nani của Bồ). Vai trò, nhiệm vụ của tiền đạo mũi nhọn cũng không còn đơn thuần chủ yếu là săn bàn mà được san sẻ cho hộ công hoặc các tiền vệ, vệ tinh xung quanh. Các đội đều chú ý đến những miếng tấn công đa dạng với sự tham gia của nhiều cầu thủ, di chuyển liên tục, hoán đổi vị trí để thực hiện những pha phối hợp ngắn, trung bình với sự nhuần nhuyễn và đột biến cao. Điểm cuối của pha phối hợp có thể là bất cứ cầu thủ nào chứ không nhất thiết là trung phong cắm. Ngược lại, các tiền đạo phải là nhân tố đầu tiên tham gia phòng ngự, ngăn chặn từ bước 1.

Trong khi đó trung vệ giỏi lại là khâu đầu tiên phát động cho một đợt tấn công, như: Bonucci (Italia), Boateng (Đức)...

Minh Chung